Wat is een axolotl?
De axolotl is een bijzondere amfibie die van nature voorkomt in een klein aantal meren rond Mexico-Stad, waaronder het bekende Xochimilcomeer. Het dier ziet eruit als een visachtige salamander met frêle kieuwen die uitsteken aan weerszijden van zijn kop. In tegenstelling tot andere salamanderachtigen blijft de axolotl zijn hele leven in het larvale stadium hangen. Dit fenomeen heet neotenie, waarbij volwassen dieren kenmerken van hun jeugd behouden, zoals kieuwen en een waterig leefmilieu.
Waarom is de axolotl zo uniek?
Regeneratief vermogen
Wat de axolotl echt bijzonder maakt, is zijn vermogen om verloren lichaamsdelen volledig te regenereren. Waar normale dieren veelal een littekenweefsel vormen bij verwondingen, kan de axolotl bijvoorbeeld een volledige poot, staart of zelfs delen van het hart en de hersenen opnieuw laten aangroeien met perfecte functionaliteit. Dit maakt hem een ware ster in medisch onderzoek naar regeneratieve geneeskunde.
Levensstijl en gedrag
Axolotls leven onder water en jagen op kleine diertjes zoals wormen, insectenlarven en kleine vissen. Ze gebruiken elektroreceptoren op hun huid om zich te oriënteren en voedsel te vinden in troebel water. Ze zijn solitaire dieren die vooral ’s nachts actief zijn. In gevangenschap zijn ze relatief makkelijk te houden, mits hun leefomgeving goed verzorgd wordt.
Bedreiging van de natuurlijke habitat
Door vervuiling, urbanisatie en de introductie van invasieve vissoorten in hun natuurlijke leefgebieden, is de wilde axolotl ernstig met uitsterven bedreigd. Naar schatting zijn er nog maar een paar honderd axolotls in het wild over. Daarom zijn er verschillende beschermingsprogramma’s opgezet, zowel in Mexico zelf als daarbuiten, waaronder fokprogramma's in dierentuinen en universiteiten.
De axolotl in cultuur en wetenschap
In de Azteekse mythologie werd de axolotl beschouwd als een heilig dier, geassocieerd met de god Xólotl. Tegenwoordig is de axolotl uitgegroeid tot een cultuuricoon binnen de popcultuur, dankzij zijn unieke uiterlijk. In het wetenschappelijk veld blijft de axolotl echter vooral van belang voor onderzoek naar stamcellen en regeneratie, omdat het dier daarin unieke genetische eigenschappen bezit die mogelijk toegepast kunnen worden in de menselijke geneeskunde.
Kan een axolotl een huisdier zijn?
Axolotls zijn populair als exotisch huisdier bij liefhebbers van unieke dieren. Ze vereisen echter een goed ingerichte aquariumomgeving met koel, schoon water en weinig stroming. De voeding bestaat uit wormen en speciale voersoorten voor amfibieën. Aangezien het beschermde dieren zijn, is het belangrijk dat ze uit legale kwekerijen komen en niet uit het wild worden weggehaald.
